بررسی علمی تأثیر "طبیعت گیاهان" بر برخی از پارامترهای متابولیکی مانند کنترل وزن

داروها (تولید شده از گیاهان، حیوانات یا مواد معدنی)، مشابه انسان، هرکدام طبیعت مختص خودشان را دارند. برای مثال کاهو سرد و سیر گرم است. "طبیعت" یک مفهوم مهم و پایه در طب سنتی ایرانیان برای درمان بیماری‌های اختلال مزاج است. پزشکان طب سنتی ایرانی، با درنظر گرفتن مزاج فرعی بیماران و میزان غلبه مزاج اصلی، داروهایی با طبیعت‌های مخالف را تجویز می‌کنند. در مطالعه‌ای اثر طبیعت گیاهان بر برخی از پارامترهای متابولیکی ارزیابی شد و نتایج نشان دادند که دانه‌های دارای طبیت گرم مانند بادیان رومی و رازیانه ممکن است در انسان‌ برای مواردی مانند کنترل وزن موثر باشند.

بررسی علمی تأثیر "طبیعت گیاهان" بر برخی از پارامترهای متابولیکی مانند کنترل وزن

بر اساس متون دردسترس طب سنتی ایرانیان، اجزای ضروری انسان و غیرانسان تنها از چهار عنصر آتش، هوا، آب و خاک است. گرمی، سردی، رطوبت و خشکی کیفیت های پایه هستند. هر کدام از این چهار عنصر شامل دو ویژگی هستند؛ آتش گرم و خشک، هوا گرم و تر، آب سرد و تر و خاک سرد و خشک است. پس از ادغام این چهار عنصر در مقادیر مختلف، یک یا دو کیفیت در فرد یا شی غالب می‌شود. این کیفیت یا کمیتِ غالب، "مزاج" یا "طبیعت" نامیده می‌شود. از این نقطه نظر، داروها (تولید شده از گیاهان، حیوانات یا مواد معدنی)، مشابه انسان، هرکدام طبیعت مختص خودشان را دارند. برای مثال کاهو سرد و سیر گرم است. وقتی که یک دارو هیچ گونه تغییری در کیفیت‌های بدن ایجاد نمی‌کند، طبیعت معتدل دارد. اگرچه داروهای با طبیعت گرم یا سرد نسبت به آن میزانی که هستند، باعث تولید گرما یا سرمای بیشتر در بدن می‌شوند. "طبیعت" یک مفهوم مهم و پایه در طب سنتی ایرانیان برای درمان بیماری‌های اختلال مزاج است و دو نوع طبقه بندی دارد: 1) وابسته به اخلاط 2) غیروابسته به اخلاط. برای درمان این بیماری‌ها، پزشکان طب سنتی ایرانی، با درنظر گرفتن مزاج فرعی بیماران و میزان غلبه مزاج اصلی، داروهایی با طبیعت‌های مخالف را تجویز می‌کنند.       

تئوری طبیعت گرم و سرد علاوه بر طب سنتی ایرانیان، در سایر تمدن‌ها مانند هندی، اروپایی، عربی، رومی، یونانی و چینی نیز پذیرفته شده است که داروهای سنتی مخصوص خودشان را مصرف می‌کنند. باید به این نکته توجه شود که حفظ تعادل بین عناصر ضروری بدن با نقش مهم گرمی و سردی، قانون اصلی تئوری‌های طب سنتی باستانی است.   

اطلاعات دردسترس درباره مکانیسم‌های عملکردی داروهای برپایه‌ی طبیعت سرد و گرم خیلی گسترده نیستند و اغلب در نسخه‌های تاریخی وجود دارند. یافته‌های جدید می‌توانند به ما در تعیین مسیرهای تحقیق برای مطالعه این مکانیسم‌ها کمک کنند.

در سال 2014 اثرات سه بذر با طبیعت گرم (بادیان رومی، رازیانه، زنیان) از خانواده Apiaceae و سه بذر با طبیعت سرد (خیار، هندوانه، کدو حلوایی) از خانواده Cucurbitaceae بر برخی از پارامترهای متابولیکی در رت‌های سالم پس از گذشت 24 ساعت و همچنین پس از گذشت 7 روز از مصرف این دانه‌ها، تشخیص داده شد و نتایج آن در مجله Iranian Journal of Pharmaceutical Research منتشر شد. هدف از این مطالعه، ارزیابی اثرات رژیم‌های حاوی 10 درصد دانه‌های گیاهی با طبیعت‌های گرم (بادیان رومی، رازیانه، زنیان) و سرد (خیار، هندوانه، کدو حلوایی)، بر طبق اصول طب سنتی ایرانیان، بر میزان افزایش وزن، میزان مصرف غذا، میزان دفع ادرار، میزان مصرف آب و میزان غلظت گلوکز سرم و سطوح انسولین در حالت غیرناشتا بود.

بر اساس آزمایشات انجام شده پس از 24 ساعت، گروه‌های تغذیه شده با بادیان رومی یا رازیانه یک کاهش قابل توجهی در میزان حجم غذای مصرفی نشان دادند، اما در پارامترهای دیگر تغییری مشاهده نشد.   گروه‌های تغذیه شده با دانه‌های دارای طبیعت گرم در مقایسه با گروه‌های تغذیه شده با دانه‌های دارای  طبیعت سرد، یک کاهش قابل توجهی در میزان حجم غذای مصرفی و یک افزایش قابل توجهی در میزان غلظت گلوکز سرم نشان دادند.   

بر اساس آزمایشات انجام شده پس از 7 روز، گروه‌های تغذیه شده با بادیان رومی و رازیانه یک کاهش قابل توجهی را در میزان افزایش وزن در روز چهارم نشان دادند. در روز هفتم، رت‌های تغذیه شده با بادیان رومی یک کاهش قابل توجهی در میزان افزایش وزن و یک افزایش قابل توجهی در میزان غلظت گلوکز سرم نشان دادند. رت‌های تغذیه شده با دانه‌های دارای طبیعت گرم در مقایسه با رت‌های تغذیه شده با دانه‌های دارای طبیعت سرد، یک کاهش قابل توجهی در میزان افزایش وزن و میزان حجم غذای مصرفی و یک افزایش قابل توجهی در میزان سطوح غلظت گلوکز سرم نشان دادند.   

با درنظر گرفتن نتایج این آزمایش، می‌توان نتیجه گرفت که دانه‌های دارای طبیت گرم مانند بادیان رومی و رازیانه ممکن است در انسان‌ برای مواردی مانند کنترل وزن موثر باشند.

- Parvinroo, Sh., Zahediasl, S., Sabetkasaei, M., Kamalinejad, M., & Naghibi, F. (2014). The Effects of Selected Hot and Cold Temperament Herbs Based on Iranian Traditional Medicine on Some Metabolic Parameters in Normal Rats. Iranian Journal of Pharmaceutical Research, 13(supplement), 177-194. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3977068/

هشتگ :